Rynek we Lwowie jest miejscem, które stanowi obowiązkowy punkt praktycznie każdej wycieczki do Lwowa. Niewiele osób przywiązuje jednak znaczną uwagę do kamienic na Rynku we Lwowie. Postanowiliśmy poświęcić chwilę na sfotografowanie i krótkie opisanie każdego zabytku na centralnym placu. Oto historia i zdjęcia zabytków znajdujących się na Rynku – studni z mitologicznymi figurami, Ratusza i wszystkich kamienic. Oto jakie ciekawostki kryje Rynek we Lwowie.
Rynek we Lwowie znajduje się w tym miejscu od czasu lokacji miasta przez polskiego króla Kazimierza Wielkiego, który zdecydował o budowie nowego centrum Lwowa. Większość kamienic na Rynku we Lwowie to jednak budynki młodsze – z XVI i XVII wieku. W wielu z nich odkryto ślady wcześniejszej gotyckiej zabudowy. Ta niestety w większości została strawiona przez gigantyczny pożar, który w 1527 roku doszczętnie zniszczył centrum Lwowa.
Większość domów przy Rynku to wąskie kamienice o trzech oknach. Tylko kilka kamienic o numerach 6; 9; 10; 18; 29 i 45 to budynki szersze. Do ich budowy wymagane było specjalne pozwolenie. Te późniejsze powstały po prostu na miejscu zniszczonych kamienic. Wiele z kamienic było podnoszonych o kolejne piętra i przez lata wielokrotnie przebudowywanych przez co nie każda jest dziełem sztuki architektonicznej, któremu warto poświęcać uwagę.
Najbardziej atrakcyjnym rzędem jest pierzeja wschodnia ze słynną Kamienicą Królewską, Czarną Kamienicą czy Pałacem Lubomirskich. Najmniej okazała, wręcz nie pasująca do takiego miasta jak Lwów, jest pierzeja północna.Na parterze, a czasem i na piętrach, praktycznie każdego budynku przy Rynku działają dziś lepsze lub gorsze punkty gastronomiczne. Do wynajęcia jednak dostępnych jest jeszcze kilka lokali użytkowych przy centralnym placu. Przejdźmy jednak do opisu najważniejszych zabytków znajdujących się przy Rynku.
Studnie – fontanny na Rynku we Lwowie
Jeśli patrzeć na liczbę dziewcząt pozujących do zdjęć na Rynku we Lwowie to największymi zabytkami głównego placu wcale nie są kamienice, a fontanny stojące w czterech rogach placu.
Studnia z Neptunem
Największą atrakcją jest studnia z Neptunem. Autorstwo wapiennych rzeźb Neptuna, Amfitryny, Diany i Adonisa przypisywane jest Hartmanowi Witwerowi (1774-1825).
Studnia z Amfitryną
Rzeźby z mitologicznymi postaciami zdobiące każdy z rogów Rynku we Lwowie zostały ustawione na placu około 1815 roku.
Studnia z Dianą
Studnia z Dianą jest chyba najrzadziej fotografowaną fontanną na Rynku ze względu na to, że w ciepłe miesiąca otoczona jest rozstawianym tu parkietem.
Studnia z Adonisem
Dziś praktycznie każda ze studni zwłaszcza latem przyciąga tłumy turystów i przyjezdnych. Każda z nich to miejsce idealne na spotkanie lub na to by chwilę odpocząć od nierównego lwowskiego bruku.
Nr 1 – Ratusz
Położony na środku Rynku we Lwowie ratusz wzniesiono w latach 1827-1835 w klasycystycznym stylu. Budowę rozpoczęto po zawaleniu się wieży poprzedniego ratusza stojącego na lwowskim rynku. Z tragiczną historią zawalenia się wieży w dniu 14 lipca 1826 roku wiąże się kuriozalna wręcz sytuacja, którą szerzej opisujemy w artykule dotyczącym ratusza we Lwowie. “Przed ratuszową bramą stoją kamienne lwy“. Nie jest tajemnicą, że lwowski ratusz nie należy do najpiękniejszych budowli w mieście.
Brzydki kloc w koszarowym stylu nie był zbyt entuzjastycznie przyjęty przez ówczesnych Lwowian. Atrakcją ratusza jest taras widokowy na wysokiej na 65 metrów wieży. Widok z ratusza zobaczycie w jednym z poprzednich materiałów. Dla chętnych również lista punktów widokowych we Lwowie.
Wschodnia ściana Rynku
Nr 2 – Kamienica Bandinellich
Numerem drugim na Rynku we Lwowie oznaczona jest pierwsza kamienica znajdująca się na wschodniej pierzei – Kamienica Bandinellich znana wcześniej jako Dom Robertowski. Budynek został wzniesiony w latach 15898-1593 na zlecenie lwowskiego aptekarza i kupca Hieronima Wedelskiego. Fasada we włoskim stylu zdobiona jest aniołami i delfinami. Późniejszy właściciel renesansowej kamienicy Roberto Bandinelli stworzył za pozwoleniem polskiego króla pierwszy urząd pocztowy w Rzeczpospolitej.
Na mocy przywileju z 12 maja 1629 roku za zgodą króla udoskonalił pocztę prowadzoną przez Dominika Montelupiego raz w tygodniu odbierano stąd pocztę wysyłaną do Italii. Przesyłki ze Lwowa docierały do adresatów po dwóch tygodniach. Obywatel miasta Lwowa był wnukiem znanego florenckiego rzeźbiarza i przyjaciela słynnego Leonarda da Vinci – Baccio Bandinelliego.Budynek wielokrotnie przechodzi z rąk do rąk i był przebudowywany. Gdy front kamienicy przerobiono na wejście do sklepu główne wejście do budynku zostało przeniesione i znajdowało się od strony ul Dominikańskiej. Wśród wybitnych mieszkańców kamienicy wymienić można poetę Kornela Ujejskiego. Od 2005 roku znajduje się tu oddział muzealny.
Nr 3 – Kamienica Wilczków
Pod trójką zabytkowa kamienica z drugiej połowy XVI wieku wzniesiona dla bogatej lwowskiej rodziny Wilczków znana jako Kamienica Wilczkowska lub Kamienica Wilczków. Kamienica wielokrotnie przechodziła z rąk do rąk, aż z przyległymi włościami stała się własnością dobrze znanego rodu Rzewuskich, który przystąpił do gruntownej modernizacji obiektów. Obecny stan kamienicy to zasługa przebudowy przeprowadzonej w latach 1771-1772 pod kierunkiem królewskiego architekta Piotra Polejowskiego na zlecenie rodu Rzewuskich.
Stojąc przed kamienicą uwagę zwracają figury Atlantów podtrzymujące balkon oraz zdobiona attyka z alegorią Chwały autorstwa Franciszka Olędzkiego. Później z rąk Rzewuskich kamienica przeszła w ręce Lanckorońskich, a nieco później okazałą kamienicę kupił dobrze znany czytelnikom strony hrabia Stanisław Skarbek, fundator Teatru Skarbkowskiego.
Nr 4 – Czarna Kamienica
To jedna z dwóch najsłynniejszych kamienic przy Rynku we Lwowie. Późnorenesansowa kamienica uważana za jeden z przykładów najcenniejszych renesansowych budowli świeckich na dawnych polskich ziemiach, znana przez lata również jako Kamienica Kijowska, Kamienica Lorencowiczowska, Kamienica Anczowska. W 2019 roku przeprowadzono remont Czarnej Kamienicy i od połowy listopada można podziwiać budynek w nieco odrestaurowanym stanie.
Została wybudowana w latach 1588-1589 według planów (prawdopodobnie) Piotra Barbona (lub Pawła Rzymianina) na zlecenie Tomasza Albertiego. Już w 1596 Jan i Regina Lorencowiczowie zdecydowali o przebudowaniu gmachu i dodaniu piętra planów Piotra Krasowskiego.Później kamienica była przebudowana w latach 1675-77 pod kierunkiem Marcina Gradowskiego. Jak praktycznie każda kamienica w centrum Lwowa również ta przechodziła z rąk do rąk – właścicielami byli m.in. Potoccy, Wieszniowscy, Giżycyy i Nikorowiczowie.
Budynek przebudowano również pod koniec XIX wieku dodając kolejne piętro. Kamienica była remontowana w 1911 i 1929 roku. Od 1926 roku stała się własnością Miasta Lwów i otwarto tu Muzeum Historyczne Miasta Lwowa. W 1938 roku otwarto tu również Muzeum Obrony Lwowa. Dziś działa muzeum poświęcone historii zachodniej Ukrainy.
Nr 5 – Kamienica Łukasiewiczów
Pod numerem piątym znajduje się Kamienica Łukasiewiczów znana również pod nazwą Kamienica Hanlowska. To jedna ze skromniejszych kamienic nie tyle wśród budynków pierzei wschodniej ale również na całym Rynku. Budynek powstał na miejscu wcześniej spalonej kamienicy w latach 1571-1577 według planów Piotra Krasowskiego na zamówienie Zofii Hanlowej od której nazwiska pochodzi nazwa lwowskiej dzielnicy Zofiówka. Budynek był bogato zdobiony.
Niestety wielokrotne zmiany właścicieli i idące za tym przebudowy sprawiły, że z pierwotnego projektu pozostało niewiele, a właściwie nic. Za sprawą działającej tu od 2019 roku restauracji 5 Loch można zobaczyć jak wyglądają piwnice budynku.
Nr 6 – Kamienica Królewska
Najważniejsza kamienica na Rynku we Lwowie to kamienica zbudowana w 1580 roku, której pierwszym właścicielem był sekretarz króla Zygmunta Augusta – Konstanty Korniakt. Król Stefan Batory udzielił Korniaktowi specjalnego pozwolenia na zbudowanie podwójnej kamienicy zajmującej teren dwóch poprzednich budynków. Mówi się, że projektantami kamienicy był duet Paweł Rzymianin i Piotr Barbon. W 1634 w kamienicy podczas pobytu we Lwowie zatrzymał się król Władysław IV wraz z braćmi. Po śmierci Korniakta właścicielami domu był zakon karmelitów, a później w 1642 roku kamienicę kupił dobrze znany wszystkim Jakub Sobieski. Od teraz kamienicę nazywano Domem Sobieskich i po niedługim czasie weszła w posiadanie króla Jana III Sobieskiego.
Za sprawą Jana III Sobieskiego w 1678 roku przeprowadzono znaczącą przebudowę kamienicy zamieniając ją w królewską rezydencję. Attyka została ozdobiona figurą Sobieskiego i orszakiem rycerzy. Warto zwrócić uwagę na bogato zdobiony portal z maszkaronami.
“włoskie podwórko”.“włoskie podwórko”.Ważnym elementem stał się arkadowy dziedziniec Kamienicy Królewskiej za sprawą którego lwowska rezydencja polskiego króla nazywana jest Małym Wawelem. Komnaty Sobieskiego mieściły się na pierwszym piętrze budynku. To w tym miejscu Sobieski urządzał wiele rodzinnych uroczystości i podejmował wielu gości.
Od Sobieskich budynek kupili Rzewuscy. Później właścicielami byli m.in. Ponińscy i Lubomirscy. Za sprawą księcia Lubomirskiego kamienica została oddana miastu i w rocznicę wiktorii Wiedeńskiej w 1908 roku otwarto tu Muzeum Narodowe imienia Jana III. W 1940 roku zbiory muzeum poświęconemu jednemu z najwybitniejszych władców w historii Polski zostały zajęte przez ukraińskie Muzeum Historyczne.
Dziś wciąż mieści się tu oddział muzeum. W jednym z poprzednich tekstów więcej o Kamienicy Królewskiej we Lwowie oraz przedwojenne zdjęcia Kamienicy Królewskiej. Restauracji działającej na Małym Wawelu nie polecamy. Warto również zwrócić uwagę na fakt, że we współczesnym Lwowie jak ognia unika się nazw Kamienica Królewska i Mały Wawel. Zamiast nich z uporem maniaka powtarzana jest nazwa Kamienica Korniakta i “włoskie podwórko”.
Nr 7 – Dom Szembekowski
Na prawo od Kamienicy Królewskiej kolejny dom, którego nie można określić mianem okazałego – Kamienica Szembekowska znana również jako Kamienica Krauzowska. To co widać dziś przy Rynku to efekt znacznej przebudowy z XIX wieku. Jedynym atrakcyjnym elementem fasady jest rzeźba znajdująca się w niszy po lewej stronie na wysokości pierwszego piętra przedstawiająca figurę Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny. Wśród znamienitych właścicieli budynku wymienić można Rzewuskich, którzy kupili kamienicę wraz z sąsiednią Kamienicą Królewską.
Nr 8 – Kamienica Bernatowiczowska
Kamienica powstała w XVI wieku ale budynek znany jako Kamienica Bernatowiczowska został przebudowany w stylu empire w połowie XIX wieku. Początkowo przed przebudową budynek należał do bogatej ormiańskiej rodziny. Fasada kamienicy zdobiona jest przez balkon z bidermajerowską barierką oraz płaskorzeźby Gabriela Krasuckiego z kupieckimi motywami i korynckie pilastry. Kamienica jest w stanie wskazującym na to, że ucieszyłaby się z remontu zwłaszcza parterowej części elewacji.
Nr 9 – Kamienica Arcybiskupia (Pałac Arcybiskupi)
Kamienica Arcybiskupia znana również jako Pałac Arcybiskupi to kolejny z bardziej okazałych budynków przy Rynku. Na parceli już od wieków stała tu posiadłość rzymskokatolickich arcybiskupów, którą wizytował m.in. Władysław Jagiełło i Jadwiga. Na polecenie arcybiskupa Stanisława Grochowskiego w 1634 roku przygotowano pałac, który w większości zachował się do dziś. W kamienicy zatrzymywali się polscy królowie wizytujący Lwów i to w tym miejscu 10 listopada 1673 roku zmarł polski król Michał Korybut Wiśniowiecki.
Okazały gmach dysponujący 68, niektórymi bardzo okazałymi, pokojami służył jako rezydencja do 1832 roku gdy na Strzelczej Górze wzniesiono nowy pałac. Po tym budynek przestał pełnić już tak reprezentacyjne funkcje i przekształcono go na budynek seminarium.W wyniku przebudowy w latach 1844-1845 dobudowano ostatnie piętro kamienicy. Powolne przebudowy sprawiły, że wiele z okazałych dekoracji nie zachowało się do dzisiejszych czasów. Kamienica została po pewnym czasie przerobiona na zwykłą kamienicę czynszową.
Nr 10 – Pałac Lubomirskich
Jednym z najbardziej okazałych budynków w centrum Lwowa jest trzyfrontowy Pałac Lubomirskich powstały w 1763 roku na miejscu wielu domów wykupionych przez Stanisława Lubomirskiego (dwóch kamienic Sapiehów przy Rynku, trzech domów przy ul. Ruskiej i jeszcze kolejnych dwóch od d. ul. Blacharskiej) po kierownictwem architekta Jana de Witte’a. Lubomirscy nie cieszyli się długo swoim okazałym pałacem. Po rozpoczęciu okupacji polskich ziem rezydowali tu gubernatorzy Galicji. W 1895 roku gmach kupiło ukraińskie towarzystwo Proświta.
Bogato zdobiona kamienica zwraca uwagę zdobionymi pilastrami, rokokowymi panopliami rycerskimi będącymi symbolem chwały Lubomirskich, zdobionymi balkonami oraz wizerunkiem startującego orła na samym szczycie budynku. Na bocznej ścianie pałacu od ul. Ruskiej znajduje się jeden z najczęściej fotografowanych przedwojennych napisów we Lwowie. Od ul. Fedorowa (d. Blacharska) pałac nie prezentuje się już tak okazale. Za sprawą działającej tu popularnej kawiarni sprzedającej kawę podawaną na sposób banderowski można zobaczyć jak wyglądały piwnice pałacu.
Południowa ściana Rynku
Nr 11 – Kamienica Goslarów
Południowa pierzeja Rynku we Lwowie flankowana jest z obydwu stron dość nowoczesnymi kamienicami. Pod numerem 11 przy skrzyżowaniu z ul. Serbską znajdowała się się Kamienica Gasljarowska później postawiono nowy budynek znany również jako Kamienica Goslarów. Nazwa ta jest nazwą zwyczajową pochodzącą od posiadłości stojącej w tym miejscu wcześniej. Kamienica przez wiele lat należała do miasta i była podnajmowana.
Utrzymywano w niej stajnie i apartament dla gości Miasta Lwowa. Budynek wzniesiono w latach 1899-1900 według projektu Michała Fechtera na miejscu starszej kamienicy.Klasycystyczna kamienica na pierwszy rzut oka nie wyróżnia się od pozostałych na Rynku i ktoś nieświadomy jej wieku mógłby pomyśleć, że klasycystyczna kamienica jest nieco starszym budynkiem. Latem 2019 roku w parterowych pomieszczeniach kamienicy uruchomiony został klub ze striptizem wywołujący gigantyczne kontrowersje w lwowskich mediach lokalnych.
Nr 12 – Kamienica Justglacowska
Pod numerem dwunastym znajduje się nieco większa od większości kamienic przy Rynku – XVI-wieczna Kamienica Justglacowska nazwana tak od imienia i nazwiska pierwszego właściciela – rajcy Jodoka Glacza. Nadbudowana z początkiem ubiegłego wieku renesansowa kamienica zwraca uwagę ciekawymi zdobieniami. Patrząc w górę dostrzec można maszkarony przedstawiające charakterystyczne twarze szlachciców z epoki sarmatyzmu.
Nr 13 – Kamienica Alembekowska
Pod numerem dwunastym jeden z najmniej okazałych przykładów architektury przy Rynku we Lwowie czyli Kamienica Alembekowska zwana tak od nazwiska pierwszego właściciela w XVI – Jana Alembeka – autora pierwszego opisu miasta i burmistrza Lwowa. Budynek nie zachował zbyt wielu pierwotnych cech.
To co widzimy dziś stojąc przed kamienicą to efekt przebudowy przeprowadzonej przed I wojną światową. Neobarokowe zdobienia fasady pojawiły się tu w 1911 roku. Kilkadziesiąt lat wcześniej nadbudowano ostatnie piętro budynku.
Nr 14 – Kamienica Wenecka
Kamienica Massarowska znana jest również jako Kamienica Wenecka. Nazwę zawdzięcza nazwisku i funkcji, którą sprawował pierwszy właściciel budynku. Był nim Antonio de Massari kupiec i jedyny w historii konsul wenecki we Lwowie. Renesansowa kamienica z 1589 roku została szybko przebudowana przez wybitnego architekta Pawła Rzymianina.Na fasadzie nad wejściem do kamienicy znajduje się lew św. Marka będący godłem Wenecji oraz napis Pax tibe Evangelista Marce wraz z datą przebudowy kamienicy. Wprawny obserwator stojący przed budynkiem zauważy pewnie, że ostatnie piętro nie pasuje do reszty. Jak w wypadku większości kamienic to również efekt przebudowy z XIX wieku. Turyści kojarzą to miejsce z lokalem w piwnicy, którego nigdy nie opiszemy na naszym blogu oraz drugim lokalem przez niektórych “znawców” uważany za najdroższą restaurację we Lwowie.
Nr 15 – Kamienica Mistrzymonowska
Kamienica Mistrzymonowska o numerze piętnastym została wybudowana w podobnym czasie co większość kamienic na Rynku we Lwowie i w podobnym czasie przebudowano ją dodając później kolejne piętro. Uwagę zwracają stiukowe zdobienia nad oknami oraz zdobiona barierka. W czasach II Rzeczpospolitej podczas remontu domu odnaleziono we wnętrzach ślady gotyckiej architektury.
Nr 16 – Kamienica Mieszkowskiego
Pod numerem 16 przy Rynku we Lwowie znajduje się jeden z mniej okazałych budynków. Rokokowa kamienica należała do rajcy Jana Mieszkowskiego została zbudowana w XVI wieku i przebudowana później w XVIII wieku. Stojąc przed kamienicą warto zwrócić uwagę na odsłonięty w II Rzeczpospolitej ceglany gotycki portal oraz zachowaną gotycką formę po lewej stronie pod balokonem. Ślady wcześniejszej gotyckiej zabudowy odkryto również w piwnicy.Jak wiele kamienic przy Rynków również ta przechodziła z rąk do rąk i była przebudowywana. Przez pewien czas właścicielką kamienicy była żona Leopolda Maksymiliana Baczewskiego – Debora.
Nr 17 – Kamienica Francweningowska
Kamienica o dość dziwnej nazwie – Francwenigowska nazywana jest tak od nazwiska i imienia przybyłego z Saksonii właściciela – Franciszka Weninga, późniejszego radnego i burmistrza Lwowa w XVI wieku. Budynek wzniesiony w drugiej połowie XVII wieku w 1655 roku przeszedł na własność trębaczy i wspólnoty rzymskokatolickiej, a później na własność miasta.
Wśród uznanych właścicieli budynku wymienić można również słynnego Tadeusza Thulliego (pradziadka generała Jana Thulliego), sekretarza króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.Dokładnie naprzeciwko głównego wejścia do Ratusza przez lata na parterze działała słynna restauracja za sprawą której w II RP przygotowano przebudowaną elewację budynku. Dekoracje fasady – pilastry i kartusze są za to efektem remontu przeprowadzonego w drugiej połowie XVIII wieku. Dziś w budynku działa m.in. Towarzystwo Kultury Polskiej Ziemi Lwowskiej. Obecnie kamienica jest w remoncie.
Nr 18 – Kamienica Gutteterowska
Jedna z większych i starszych kamienic na Rynku zbudowana w 1533 roku na zlecenie słynnego krakowskiego kupca Jerzego Guttetera. Zamożny kupiec i finansista posiadał we Lwowie dwie kamienice oraz kilka budynków we Lwowie w tym Kamienicę – również – Gutteterowską przy Rynku Głównym. Lwowska kamienica w pałacowym stylu przez pewien czasu była najbardziej okazałą kamienicą przy Rynku. Podobnie jak w przypadku Kamienicy Królewskiej również ta była podwójnym budynkiem. Gutteter zatrudnił włoskiego architekta Guicciardiniego, a później Tomasza Ferrevora.Przepiękne wnętrza okazałego pałacu były miejscem w którym odbywały się przyjęcia zorganizowane z okazji koronacji króla Zygmunta III Wazy. Później w rękach kolejnych właścicieli kamienica została zdewastowana.
Zlicytowaną ją w 1775 roku, wyremontowano i nieco przebudowano, przebudowano ją również pod koniec XIX wieku. Przez wiele lat na parterze kamienicy działała słynna apteka Pod Złotym Jeleniem. Dziś w tym samym miejscu działa otwarty jesienią 2019 roku lokal Craft&Kumpel w którego wnętrzu można dostrzec jeszcze pamiątki po słynnej aptece. Przed wojną po prawej stronie od wejścia działał tu sklep z kawą i herbatą słynnej firmy Juliusz Meinl.
Nr 19 – Kamienica Pełczyńska
Pod numerem 19 znajduje się rokokowa Kamienica Pełczyńska nazwana tak od nazwiska właścicieli z XVI wieku – rodziny Pełków. Budynek wielokrotnie zmieniał właścicieli. W II Rzeczpospolitej fasadę przeprojektowano pod kierunkiem Jewhen Nahirnyj, uczeń m.in. słynnego Jana Lewickiego.
Nr 20 – Kamienica Bilska
Numer 20 na Rynku we Lwowie to Kamienica Kraiserowska (Kayserowska) od pierwszego właściciela Stanisława Kraisera znana również jako Kralowska lub Bilska. Jak każdy praktycznie budynek przy Rynku wielokrotnie zmieniała właścicieli. Jednym z kolejnych budynków był kasztelan halicki Józef Bielski, który zlecił gruntowną przebudowę budynku, która nie spodobała się wdowie po kasztelanie. na jej zlecenie w 1774 roku kolejny raz budynek przebudowano tym razem pod pod kierownictwem Piotra Polejowskiego.
Potem znów zlecono kolejną przebudowę pod kierownictwem Polejowskiego, którą dokończył Franciszek Kulczycki. Z tych czasów zachowały się pewne elementy takie jak balkon, ale obecny wygląd to efekt przebudowy i nadbudowy przeprowadzonej w II połowie XIX wieku. Mieliśmy okazję zwiedzić wnętrza budynku – gigantyczne drewniane schody, zachowane elementy wyposażenia ogromnych mieszkań czy spaloną galerię będącą przejściem do zrujnowanego budynku znajdującego się na dziedzińcu.
Nr 21 – Kamienica Dąbrowska
Kamienica pod numerem 21 to XVI-wieczna budowla. Kamienica została zbudowana dla Andrzeja Sambora Dąbrowskiego początkowo jako budynek dwupiętrowy. W 1880 roku wieku budynek przebudowano pod nadzorem Wincentego Kuźniewicza dodając trzecie piętro. Tak jak w przypadku wielu różnych miejsc i budynków we Lwowie często spotkać można jej zdecydowanie nie polską nazwę. Po Dąbrowskich właścicielami kamienicy była rodzina Ubaldinich stąd nazwa Kamienica Ubaldinich.
Później jak wiele kamienic również ta przechodziła z rąk do rąk i była wielokrotnie przebudowywana. Warto zwrócić uwagę na renesansowe dekoracje parterowych portali. W przedwojennych opisach budynku znaleźć można słowa uznania dla sklepienia na parterze ale od lat lokale na parterze pozostają nieużywane. Zdobione wnętrza kamienicy zachowały się w wręcz perfekcyjnym stanie.
Nr 22 – Kamienica Jelonkowska
Kamienica narożna pod adresem ul. Halicka 1 i Rynek 22 to jedna z nowszych kamienic przy Rynku we Lwowie, chociaż nie tak nowa jak Gmach Zipperów. Budynek zwyczajowo zwany Kamienicą Jelonkowską został postawiony w 1893 roku według planów Michała Fechtera z elementami stylu neorenesansowego i neobarokowego. Kamienica powstała na miejscu niewielkiej kamienicy zbudowanej na zlecenie Pawła Jelonka, burmistrza Lwowa w II połowie XVI wieku w czasach epidemii dżumy.
Z Jelonkiem wiąże się dość tragiczna historia ale nie będziemy jej opisywać bo i tak nie przeczyta tego więcej niż 1000 osób. To od jego nazwiska pochodzi nazwa Kamienica Jelonkowska. Na parterze budynku kiedyś mieścił się bank, a dziś działa popularna pizzeria Celentano Ristorante.
Zachodnia ściana Rynku
Nr 23 – Kamienica Szolc-Wolfowiczów
Zachodnią pierzeję Rynku we Lwowie rozpoczyna charakterystyczny późnorenesansowy budynek mieszczący się pod numerem 23 – Kamienica Szolc-Wolfowiczów. Różne źródła podają różne daty wzniesienia budynku. Raz jest to rok 1630, a raz 1570. Jedna z wielu kamienic należących do bogatego lwowskiego rodu zdobiona jest wieloma charakterystycznymi elementami. Na II piętrze uwagę zwraca rzeźba Chrzest Chrystusa w Jordanie. Elewację zdobi również wiele ludzkich głów, czarta, błazna i lwich łbów prawdopodobnie dzieła Sebastiana Czeszka Hermana van Huttego. W II Rzeczpospolitej kamienica została przeprojektowana i wyremontowana pod kierownictwem znanego lwowskiego architekta Józefa Awina. Fasadę budynku zdobią łacińskie sentencje w tym Ubi charitas, ibi Deus.
Nr 24 – Kamienica Gieblowska
Renesansowa Kamienica Gieblowska znana również jako Kamienica Masarowska lub Kamienica Gordonowska. Budynek zwraca uwagę za sprawą charakterystycznej attyki z okresu międzywojennej Polski. Za modernistyczne płaskorzeźby zdobiące szczyt budynku odpowiadał Zygmunt Kurczyński, rzeźbiarz dobrze znany wszystkim miłośnikom Lwowa. Uwagę zwraca również duży balkon również będący efektem przebudowy przeprowadzonej z 1920 roku.
Podczas międzywojennych remontów odkryto tu gotyckie okna i sklepienia. W 1707 roku w kamienicy zatrzymał się rosyjski car Piotr I Aleksiejewicz Wielki. Dom mieszkalny został przerobiony na oddział muzeum historycznego- Muzeum Historii Ukrainy z jak to często bywa propagandowymi naleciałościami. Wstęp 50 UAH.
Nr 25 – Kamienica Jakobszolcowska
Pod 25-tką na Rynku we Lwowie stoi kamienica pochodząca również z XVI wieku. Należała do Jakuba Szolca, radnego Lwowa, czemu zawdzięcza swoją nazwę. W budynku zachowały się gotyckie sklepienia. Wśród znanych właścicieli budynku wymienić można Mikołaja Śmieszkowicza (Gelasinusa). Na parterze kamienicy przez długi czas mieściła się rusińska drukarnia Iwana Filipowicza. Później budynek stał się własnością słynnego Jana Milikowskiego, który prowadził tu swoją księgarnię Kühn i Milikowski, najpierw z Ignacym Kuhnem, a później już samodzielnie. Filie księgarni działały w Stanisławowie i Tarnowie. Milkowski był wybitną postacią wśród księgarzy i wydawców.
Miał bardzo dobre kontakty z Adamem Mickiewiczem i Juliuszem Słowackim, starał się wydawać patriotyczne pozycje zakazane. Słynna księgarnia będąca jednym z najważniejszych symboli oporu w okupowanym Lwowie prowadzona później przez potomków Milikowskiego działała w kamienicy od 1822 roku. Kamienica zdecydowanie nie należy do najładniejszych ale mijając ją warto zwrócić uwagę na rzeźby lwich łbów zdobiące konsole balkonu.
Nr 26 – Kamienica Janszolcowska
Kamienica powstała po pożarze gotyckiego Lwowa została zbudowana na ruinach poprzedniego budynku w połowie XVI wieku. Jak wiele budynków przy Rynku należała m.in. do członków szanowanego rodu Szolc-Wolfowiczów, a dokładnie do Jana Szolca od którego budynek bierze swoją nazwę. Jak większość kamienic przy Rynku również tak była przebudowana w tym również przez Zygmunta Kędzierskiego. W II Rzeczpospolitej dwukrotnie dokonywano restauracji budynku. Podczas remontu w latach 30-tych odsłonięto goyckie kamienne obraniemia. Warto wrócić uwagę na figurę Marki Boskiej z Dzieciątkiem, która wieńczy renesansowy łuk.
Nr 27 – Kamienica Farbachowska
Kamienica pod numerem 27 pochodzi z drugiej połowy XVI wieku i szczerze mówiąc nie należy do najpiękniejszych. Nazwana jest Kamienicą Farbachowską od nazwiska Adama Farbacha. Wśród wybitnych przedstawicieli Lwowian mieszkał tu nie tylko Farbach ale również Samuel Kazimierz Kuszewicz, prawnik i historyk, radny Lwowa. Kamienicę wielokrotnie przebudowywano i do oryginalnej budowli dobudowano dodatkowe piętro. Na piętrze kamienicy znajduje się mieszkanie dostępne do wynajęcia za pośrednictwem jednego z popularnych serwisów internetowych ale jego wnętrza pasują bardziej do Sichowa niż do prestiżowej lokalizacji na Rynku.
Nr 28 – Kamienica Heppnerowska
Charakterystyczna, ładnie odnowiona, pomarańczowa kamienica z licznymi zdobieniami to zbudowana w 1510 roku Kamienica Heppnerowska, jeden z najpiękniejszych przykładów renesansowej zabudowy świeckiej we Lwowie. Została zbudowana dla doktora Pawła Dominika Heppnera, burmistrza Lwowa.
W renesansowej konstrukcji zachowały się resztki gotyckich elementów. W 1766 budynek wzmocniono przyporami. Kamienica znana również pod nazwą Kamienica Doktorowska przykuwa wzrok zdobioną fasadą gdzie zobaczyć można m.in. głowy lwów, maski, kolumny i charatkterystyczny renesansowy portal z kolumienkami.
Nr 29 – Pałac Korytkowskiego
Charakterystyczny budynek z przejściem w stronę dawnego pl. św. Ducha to Pałac Korytkowskiego lub jak kto woli Pasaż Andreollego albo częściej Andreolliego. Kamienica w stylu empire została zbudowana w 1790 roku dla Felicjana Korytkowskiego na miejscu dwóch wcześniejszych kamienic – Kamienicy Zimorowiczowskiej i Kamienicy Dybowiczowskiej należącej do królewskiego lekarza Stanisława Dybowickiego. Podobno przy budowie pracowali aresztowani rabusie – hajdamacy aresztowani po zbrojnym wystąpieniu chłopstwa tzw. koliszczyźnie. Hajdamacy i Kozacy odpowiedzialni byli wówczas za zamordowanie od 100 do nawet 200 tysięcy ofiar.Od 1803 roku właścicielem kamienicy był znany cukiernik Dominik Andreola, który do Lwowa sprowadził się z Wiednia.
Według niektórych źródeł to właśnie od uruchomił we Lwowie pierwszą cukiernię. Od nazwiska pochodzi nazwa jednego z rzadziej wspominanych, acz wciąż istniejących pasaży Lwowa. Przez przebudowę pasaż wygląda dziś nieco inaczej, niż przed wojną w polskim Lwowie, ale wciąż tętni tu życie i działa wiele ciekawych lokali.
Nr 30 – Kamienica Regulusowska
Kamienica znana jako Regulińska lub Regulusowska została wzniesiona w połowie XVI wieku po pożarze gotyckiego Lwowa w 1527 roku. Swoją nazwę zawdzięcza nazwisku właściciela Jakuba Reguły. Rokokowe dekoracje budynku, które można dziś zobaczyć pochodzą z czasu gigantycznej przebudowy z 1772 roku.Z kamienicą w jej poprzednim kształcie wiąże się historia lwowskiej mieszczanki Jadwigi Łuszkowskiej, która została wieloletnią kochanką króla Władysława IV.
Władysław IV przyjechał do Lwowa 26 września 1634 roku i to właśnie w oknie tego budynku po raz pierwszy zobaczyć miał późniejszą ukochaną, która mimo że formalnie nigdy nie została żoną króla traktowana była iście po królewsku. Więcej o historii zakochania Władysława IV przeczytacie w jednym z poprzednich artykułów. W 1902 roku kamienica była własnością Henryka Baczewskiego.
Nr 31 – Kamienica Baczewskich
Wzniesiona pierwotnie w XVII wieku, teoretycznie jedna ze starszych kamienic na Rynku ale jej wygląd na pierwszy rzut oka wcale nie wygląda jak bardzo stara kamienica. Kamienica Baczewskich znana wcześniej jako Kamienica Mazanczowska jest miejscem w którym na parterze której mieścił się sklep firmowy słynnej polskiej J.A. Baczewski. Kamienica została przebudowana w 1923 roku według projektu znanego architekta Bronisława Wiktora. Płaskorzeźby zdobiące elewację budynku zaprojektował dobrze znany rzeźbiarza Zygmunta Kurczyńskiego odpowiedzialnego m.in. za zdobienia ciągu kamienic przy ul. Wałowej (7,9,13).
Nr 32 – Kamienica Zipperów
Budynek w rogu Rynku i przedwojennej ul. Trybunalskiej stanął na miejscu kamienicy Dominika Wilczka projektu Antoniego Kosińskiego, którą Zipperowie kupili w 1895 roku, a którą rozebrano przed 1911 rokiem. Początkowo pierwotna wersja gmachu została zbudowana przez firmę Edmunda Żychowicza oraz architekta Michała Łużeckiego jako Dom Towarowy Trust (wł. Wilhelm Gottlieb, żona Bronisława próbowała popełnić samobójstwo w 1935 roku).
Później Łużecki w 1923 roku przeprowadził kolejną przebudowę.Okazały trzyfrontowy budynek był własnością Filipa Zippera. Parter i pierwsze piętro Gmachu Zipperów było siedzibą rodzinnej spółki jubilerskiej A. H. Zipper S.A. Firma miała swoje przedstawicielstwa także w Budapeszcie, Wiedniu i fabrykę zegarków w Szwajcarii. W 1935 roku lwowska prasa krytykowała szefa przedsiębiorstwa z powodu przeprowadzonej redukcji etatów. Przed wojną poza firmą Zipperów do czasu kryzysu lokale zajmowała tu również firma Jankowski i fabryka maszyn rzeźnickich Lipsia. Ceglano-żelbetonowa konstrukcja została zbudowana w stylu będącym połączeniem modernizmu z polskim renesansem. Attyka gmachu wzorowana jest na krakowskich Sukiennicach.
W miejscu firmy Zipperów działa teraz popularny lokal z piwem. W wyniku przebudowań w znacznym stopniu zmieniono wnętrze i zabudowano narożne wejście. Jeśli ktoś z Państwa posiada zdjęcia budynku wykonane przed remontem elewacji i otwarciem piwiarni prosimy o ich podesłanie.
Północna ściana Rynku
Nr 33 – Kamienica Kiliańszczyńska
Północną eufemistycznie mówiąc najmniej atrakcyjną pierzeję Rynku otwiera kamienica na rogu Rynku i ul. Krakowskiej – Kamienica Kiljaniszczyńska nazywana tak od nazwiska farmaceuty Jana Kilianisty, później znana również jako Kamienica Ziemiańska. Budynek zwraca uwagę rokokowymi elementami będącymi efektem przebudowy z lat 1743-1744 przeprowadzonej pod kierunkiem Bernarda Meretyna. W 1860 roku kamienica została nadbudowana o ostatnie piętro.
Nr 34 – Kamienica Awensztokowska
Kamienica Awensztokowska znana również pod nazwą Kamienica Hanuzowska. Podobnie jak sąsiednia kamienica pod numerem 35 również ta była w stanie złym stanie wymuszającym przygotowanie gruntownej przebudowy w 1767 roku pod kierownictwem Antoniego Kosińskiego . W XIX wieku przeprowadzono kolejną restaurację kamienicy, której efektem jest elewacja o cechach neorenesansowych i klasycystycznych. Najsłynniejszym “lokatorem” budynku był handel win Ryszarda Stadtmullera. Dziś w tym miejscu działa popularna kawiarnia Centaur.
Nr 35 – Kamienica Majdaszewiczowska
Kamienica Majdaszewiczowska nie wyróżnia się zbytnio na tle tych bardziej okazałych budynków przy Rynku. W rzeczywistości budynek pochodzi tak właściwie z XIX wieku. W 1885 roku rozpoczęła się gigantyczna przebudowa budynku, której efektem jest to co przetrwało do naszych czasów.
Nr 36 – Kamienica Gielazynowska
Kamienica Gielazynowska nazywana tak od rajcy Mikołaja Gielasinusa była miejscem w który również przebywał ks. Józef Poniatowski. Patrząc na budynek uwagę zwracają lwy z ludzkimi głowami podtrzymujące balkon powstałe w czasie przebudowy z lat 1778-81 prowadzonej pod kierunkiem Piotra Guibauta. Obecnie wnętrza kamienicy zajęte są przez jedną z lepszych restauracji – 36 Po. Po przebudowie niewiele już zostało z poprzedniego klimatu budynku.
Nr 37 – Kamienica Groswajerowska
Kamienica Groswajerowska należała do burmistrza i obrońcy Lwowa Marcina Groswajera, który brał osobisty udział w obronie miasta przed zbuntowanymi siłami Chmielnickiego w 1648 roku. W budynku zachowały się renesansowe portale. Kamienica została kilkukrotnie przebudowana i straciła swój pierwotny charakter. Na elewacji zwracają uwagę pilastry.
Nr 38 – Kamienica Wilczkowska
Kamienica została zbudowana w XVII wieku, przebudowana niedługo później. Obecny wygląd to efekt prac pracy Jana i Karola Schulzów z lat 1884-85, którzy odpowiadają za gruntowną przebudowę. Kamienica jest kolejnym przykładem budynku, który nie przykuwa wzroku i nie należy do najładniejszych. Kamienica kojarzona jest z pobytu ks. Józefa Poniatowskiego.
Nr 39 – Kamienica Tołłoczkowska
Kamienica Tołłoczkowska znana jest również pod nazwą Toleczkowska. Budynek w pierwotnej wersji został zbudowany w XVII wieku ale to co widzimy dziś nie ma zbyt wiele wspólnego z pierwotną wersją kamienicy. Pod koniec XIX wieku kamienica popadła w znaczną ruinę. W latach 1895-1896 pod kierunkiem Wincentego Kuźniewicza przeprowadzono gruntowną przebudowę budynku. Wcześniej w XVII wieku działała tu lwowska mennica, a wśród znamienitych mieszkańców wymienić można Stanisława Stroińskiego odpowiedzialnego za dekoracje Katedry.
Nr 40 – Kamienica Boimów
Kamienica Zuchorowiczowska przez pewien czas należała do słynnej lwowskiej rodziny Boimów, później do rodu Zuchorowiczów. Przez pewien czas obiekt był w posiadaniu zakonu Bazylianów oraz Antoniego Dejma. W 1772 roku przeprowadzono znaczą przebudowę. Uwagę zwracają nadgryzione zębem czasu figury Atlantów podtrzymujące balkon ze zdobioną barierką.
Nr 41 – Kamienica Karwowska
XVII-wieczna Kamienica Karwowska znana jest również jako Kamienica Genzowska. Kamienica została przebudowana w II połowie XIX wieku gdy dobudowano dodatkowe piętro. Uwagę zwraca maszkaron znajdujący się nad głównym wejściem do budynku oraz barierki balkonów.
Nr 42 – Kamienica Kwartnikowska
Pod numerem 42 znajduje się kolejna z mało okazałych kamienic – Kamienica Kwartnikowska znana również pod nazwą Kamienica Siedmiacka. Budynek stanął na miejscu XVI-wiecznego domu w XVII wieku i został mocno przebudowany w 1770 roku. Patrząc na zamieszczone wyżej zdjęcie Rynku z wieży ratusza zauważyć można, że w tylnej części kamienicy dobudowano dodatkowe piętro. Dzisiejszy wygląd to zasługa “przebudowy” z 1910 roku podczas której usunięto wszelkie dekoracje fasady.
Nr 43 – Kamienica Rottendorfowska
Budynek należący do Rottendorfów zbudowano w XVII wieku. W 1768 i 1781 roku przeprowadzono znaczące przebudowy gmachu w klasycystycznym stylu. Stojąc przed budynkiem w oczy rzuca się rokokowa balustrada balkonu na wysokości pierwszego piętra i płaskorzeźby pod parapetami.
Nr 44 – Kamienica Boczkowiczowska
Przedostatni budynek to niewielka dwupiętrowa kamienica wzniesiona w na przełomie XVI i XVII wieku, przebudowana w XIX wieku. Swoją nazwę zawdzięcza jednemu z właścicieli – doktorowi Boczkowiczowi. Nie umniejszając jednemu z bogatszych mieszczan Lwowskich jego kamienica nie należy do najbardziej wyszukanych i atrakcyjnych obiektów na Rynku.
Nr 45 – Kamienica Kudliszowska
Ostatnia z kamienic, którą przychodzi nam opisać w niniejszym tekście jest kamienica powstała na miejscu dwóch wcześniej stojących budynków – Kamienicy Kudliczowskiej i Hallerewiczowskiej. Budynek dobrze znany większości miłośników Lwowa został wzniesiony w 1790 roku. Autorem wykończenia fasady w stylu empire podobno miał być nieco później Hartman Witwer. W piwnicach zachowały się ślady gotyckiej zabudowy odsłonięte w latach 30-tych ubiegłego wieku.
Ostatnią przedwojenną renowację przeprowadzono w 1934 roku, kolejna renowacja fasady to już efekt niedawnych prac.Uwagę przechodniów zwraca balkon rozciągający się wzdłuż fasady na wysokości pierwszego piątra oraz jońskie pilastry i odkryty gotycki łęk. Od lat działał tu słynny przedwojenny lokal “sanatorjum alkoholo-lecznicze” – Atlas, miejsce spotkań wybitnych przedstawicieli lwowskiej śmietanki. W domu przy Rynku wychowywał się Adam Hanuszkiewicz.
Za sprawą działającej tu słynnej kawiarni Atlas można zobaczyć część oryginalnego wnętrza kamienicy. Warto też spróbować dostać się na klatkę schodową (od ob. ul. Drukarskiej) by zobaczyć okazałe drewniane schody i to co zostało z dekoracji.
