Bazylika Mariacka, kościół św. Wojciecha, św. Piotra i Pawła czy kościół św. Andrzeja to budynki o których pamięta prawie każdy turysta odwiedzający Kraków. Nieco na uboczu tuż przy Plantach od strony ul. Podwale stoi barokowa kolegiata akademicka Uniwersytetu Jagiellońskiego – kościół św. Anny. Niektórzy mijają go nawet nie zwracając nań uwagi.
Zanim powstał obecny kościół św. Anny
Kościół stojący przy dzisiejszej ul. św. Anny w Krakowie jest trzecią z kolei świątynią stojącą w tym miejscu. Pierwszym budynkiem była drewniana świątynia z XIV wieku. Z kronik Długosza wiadomo, że strawił ją pożar w 1407 roku. Po pożarze z inicjatywy króla Władysława Jagiełły wzniesiono nowy, murowany już kościół.
Nowa murowana świątynia wzniesiona została w stylu gotyckim. Kościół wyposażono w dziewięć ołtarzy i osobno stojącą dzwonnicę z trzema dzwonami. Świątynia wraz z przyległym cmentarzem służyła przede wszystkim na potrzeby Akademii Krakowskiej chociaż mieściła się tu również parafia. W 1473 roku po śmierci Jana Kantego w dniu 24 grudnia w Colegium Maius, w kościele św. Anny złożono jego szczątki. Po beatyfikacji w 1680 roku zdecydowano wznieść nową, bardziej okazałą świątynię.
Potrzeba budowy nowego kościoła wynikała przede wszystkim z częstych pielgrzymek na grób Kantego. Początkowo myślano o przebudowie istniejącego obiektu ale ostatecznie wygrała inicjatywa wyburzenia istniejącej świątyni. Plany nowego budynku, bazując początkowo na rzymskim kościele San Carlo alle Quattro Fontane, opracował Tylman z Gameren.
Budowa nowej świątyni św. Anny
Do projektu wprowadzano modyfikacje i ostatecznie konstrukcja mająca stanąć w Krakowie upodobniła się nieco do rzymskiego Sant’Andrea della Valle. Kamień węgielny pod budowę kościoła położono 22 maja 1689 roku.
1 grudnia 1692 roku nadzór nad budową powierzono księdzu Sebastianowi Piskorskiemu, który do pracy zatrudnił architekta Franciszka Solariego. Ze względu na grząski grunt pozostały po płynącej fosą Rudawie kościół św. Anny postawiono na głębokich fundamentach i nasypie przez co wejście znacznie góruje nad ulicą. Wznosząc kościół starano się używać polskich materiałów i siły polskich pracowników. Wykorzystano surowce z Krakowa, gór myślenickich i pińczowskich, a także m.in. Skały, Toń, Koniiuszy i Chęcin.
Do dekoracji barokowego wnętrza zatrudniono Baltazara Fontanę, Karola Dankwarta oraz Karola i Innocentego Monti. Przygotowano malowidła takie jak Zwiastowanie Najświętszej Maryi Panny, Narodzenie Chrystusa, adoracja pasterzy, Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny.
Zbudowano sześć kaplic – św. Piotra, św. Katarzyny Aleksandryjskiej, św. Sebastiana, św. Jana Chrzciciela, św. Józefa oraz kaplicę Niepokalanego Pocięcia Najświętszej Marii Panny. W transepcie stanęły kaplice Adoracji Chrystusa i św. Jana Kantego. Z zewnątrz elewacje zdobią figury św. Jana Kantego, św. Bernarda z Claivaux, św. Floriana, św. Kazimierza, płaskorzeźba Oka Bożej Opatrzności, oraz Maryję z dzieciątkiem i płaskorzeźby aniołów. We wnętrzu uwagę przykuwają m.in. posągi św. Wojciecha i św. Stanisława i okazały grobowiec św. Jana Kantego.
Poświęcenia ukończonej świątyni dokonano 21 października 1703 roku, chociaż wówczas kościół nie był jeszcze ukończony. Brakowało okazałej ambony czy porządnych organów, które ukończono dopiero w 1726 roku. Uważano je wówczas za jedne z najlepszych kościelnych organów w całym Krakowie. Dziś instrument stanowi jedyne organy zachowane w oryginalnym stanie z epoki Bacha. W 1823 roku we wnętrzu stanął… pomnik ku czci Mikołaja Kopernika ufundowany przez Uniwersytet Jagielloński.
Kościelna zakrystia zachowała elementy oryginalnego wyposażenia w postaci mebli oraz starych szat liturgicznych. W podziemiach pod nawą boczną znajdują się miejsca pochówku profesorów uniwersyteckich. Te jednak nie są dostępne dla odwiedzających.
Ważniejsze elementy wystroju
Do ważnych wydarzeń w dziejach kościoła św. Anny można zaliczyć pochód kanonizacyjny św. Jana Kantego z kadetry wawelskiej w 1795 roku, uroczystość 500-lecia Odnowienia Uniwersytetu Jagiellońskiego w 1900 roku, w 1960 roku w dniach 19-21 grudnia Karol Wojtyła w kościele św. Anny wygłosił kazanie Budować dom na skale, 8 czerwca 1997 roku jako papież Jan Paweł II odwiedził świątynię. W krakowskim kościele św. Anny odbył się ślub Heleny Modrzejewskiej i Karola Chłapowskiego.
Msze święte w kościele św. Anny w Krakowie odprawiane są w niedziele, święta i dni powszednie. W dni powszednie o godzinie 7:00, 13:00 i 19:30, w niedziele i święta o 7:30, 9:00, 10:00, 11:00, 12:00, 13:00, 19:30, 20:30 i 21:30. Spowiedź pierwszopiątkowa w godzinach od 17 do 20:00. Sakrament pokuty codziennie podczas mszy. Poza godzinami mszy kościół św. Anny w Krakowie można zwiedzać bez przeszkód.
Kościół św. Anny w Krakowie – podsumowanie
Znajdujący się przy ul. św. Anny 11 kościół św. Anny jest jednym z ciekawszych budynków w Krakowie. Przez swoje położenie – jakby na uboczu – barokowa świątynia nie jest zbytnio oblegana przez turystów, chociaż znajduje się zaledwie około 200 metrów od płyty Rynku Głównego.
Polecamy również: