Przechadzając się Plantami w Krakowie kierując się w stronę Wawelu wzdłuż ul. Straszewskiego napotkać można na ciekawą rzeźbę dwóch mężczyzn siedzących na ławce. Postacie zasiadające na ławce to para słynnych polskich matematyków Stefan Banach i Otton Nikodym. O figurach piszemy w kolejnej odsłonie cyklu Lwów w Krakowie.
14 października 2016 roku na Plantach w Krakowie odsłonięto figury Stefana Banacha (ur. 1892) i Ottona Nikodyma (ur. 1887) przygotowane według projektu Stefana Dousy. Figury upamiętniać mają 100-lecie rozmowy dwóch młodych wówczas matematyków do której włączyć się miał przechadzający się obok dr Hugo Dyonizy Steinhaus (ur. 1887). Czy latem 1916 roku doszło do spotkania dokładnie w tym miejscu? Tego nie wiadomo, wiadomo jednak że rozmowa toczyć się miała między Collegium Novum, a Wawelem.
Banach i Nikodym rozmawiać mieli o całce Lebesgue’a. Po usłyszeniu fragmentu rozmowy między samoukiem Banachem i nauczycielem IV Gimnazjum Nikodymem do konwersacji włączył się Steinhaus. Od tego czasu rozpoczęła się długa i owocna współpraca Banacha ze Steinhausem. To prawdopodobnie właśnie ta rozmowa sprawiła, że swoje dalsze losy związał ze Lwowem.
Za wstawiennictwem Steinhausa, profesora Uniwersytetu Lwowskiego i kierownika katedry matematyki i właściciela kamienicy przy Kadeckiej 14, Banach (zamieszkujący pod koniec życia w willi Riedla przy Dwernickiego) został asystentem Antoniego Łomnickiego na wydziale mechanicznym politechniki lwowskiej. W tym samym czasie doktoryzował się na Uniwersytecie Jana Kazimierza mimo, że… nie posiadał dyplomu ukończenia wyższych studiów. Studiów nie miał zamiaru kończyć, ale dzięki fortelowi znajomych uczonych faktycznie dyplom uzyskał.
Przyjaciele matematyka przygotowali prowokację. Zebrano notatki Banacha powstające pewnie również w słynnej Kawiarni Szkockiej, a na ich podstawie stworzono pracę doktorską, którą zaskoczony Banach obronił podczas – jak mu się wydawało – zwykłej rozmowy z delegatami z Warszawy.
Nikodym, urodzony nieopodal Kołomyi absolwent Uniwersytetu Lwowskiego znany jest m.in. z Twierdzenia Nikodyma o ograniczoności i twierdzenia Radona-Nikodyma. Uczony był jednym z inicjatorów powstania Polskiego Towarzystwa Matematycznego. Zmarł 4 maja 1974 roku w USA. Odsłonięcia pomnika obydwu uczonych na Plantach w Krakowie dokonała para matematyków – Danuta i Krzysztof Ciesielscy.
Szkoda tylko, że zabrakło odwagi na to, by na tabliczce upamiętniającej m.in. Stefana Banacha znalazło się stwierdzenie informujące o jego bliskim związku ze Lwowem. Wydawać by się mogło przecież, że czasy w których miasto było tematem tabu bezpowrotnie już minęły. W końcu to przede wszystkim właśnie we Lwowie działał Banach.
W tym mieście był twórcą Lwowskiej Szkoły Matematycznej, członkiem Towarzystwa Naukowego, profesorem uniwersytetu czy dziekanem wydziału matematyczno-fizycznego. To tu w końcu pochowano go na Cmentarzu Łyczakowskim w grobowcu słynnej lwowskiej rodziny Riedlów.
Polecamy również: