W Polsce od lat obowiązuje ruch prawostronny ale kiedyś to po której stronie poruszały się pojazdy wcale nie było tak oczywiste. Czy w Polsce był ruch lewostronny? Gdzie w Polsce pod zaborami był ruch lewostronny, a gdzie prawostronny? Kiedy ostatecznie rozwiązano problem ruchu po lewej i prawej stronie w Polsce i nastąpiła zmiana ruchu z lewostronnego na prawostronny?
Czasy w których Polska nie była wolna i znajdowała się pod zaborami zbiegły się z czasami w których do coraz bardziej powszechnego użytku wchodziły różne rozwiązania. Były nimi m.in. samoloty ale też i samochody. Polska podzielona była między terytoria trzech różnych zaborców i w chwili odzyskania niepodległości w 1918 roku spowodowało to wszelakie problemy.
Jednym z nich był zarówno prawostronny jak i lewostronny ruch na różnych obszarach kraju.
Ruch prawostronny obowiązywał w zaborze pruskim i rosyjskim, na terenach zagarnięte przez Austro-Węgry jeżdżono zaś po lewej stronie drogi. Odzyskująca niepodległość Polska najpierw broniła Lwowa, a potem walczyła z Bolszewikami.
Miała więc nieco inne priorytety niż przejmowanie się tym po której stronie jeżdżą samochody w Krakowie, Drohobyczu, Borysławiu i Lwowie.
Do ujednolicenia przepisów przystąpiono później. Obowiązek jazdy po prawej stronie drogi regulowała najpierw ustawa z 7 października 1921 roku o przepisach porządkowych na drogach publicznych. W artykule 6 ustawy (Dz. U. R. P. No 89 poz 656) czytamy:
Każdy pojazd podczas jazdy, jeżeli jakieś szczególne okoliczności nie zmuszają do wyjątku, winien trzymać się prawej strony
Potwierdziły to kolejne akty prawne. Sprawę regulowało później rozporządzenie Ministra Robót Publicznych i Ministra Spraw Wewnętrznych o wymijaniu i wyprzedzaniu na drogach publicznych z 3 czerwca 1922 roku w którym w paragrafie pierwszym czytamy:
Wszyscy korzystający z dróg publicznych dla jazdy, wożenia i pędzenia lub prowadzenia zwierząt jako to: kierownicy pojazdów mechanicznych, woźnice, cykliści, jeźdźcy i poganiacze zwierząt, obawiązani są trzymać się prawej strony drogi (w kierunku jazdy), i przy wymijaniu pojazdów lub zwierząt, jadących lub idących w przeciwnym kierunku, winni usunąć się ze swemi pojazdami lub zwierzętami na prawo.
Kolejną regulacją potwierdzającą ten stan rzeczy i będącą gwoździem do trumny ruchu prawostronnego jest akt prawny uznawany przez niektórych za “pierwszy polski kodeks drogowy” z 1922 roku, a właściwie rozporządzenie Ministra Robót Publicznych i Ministra Spraw Wewnętrznych o ruchu samochodów i innych pojazdów mechanicznych na drogach publicznych ogłoszone w lipcu, opublikowane w dzienniku ustaw nr 65 z 1922 roku. W sekcji F. Przepisy dotyczące bezpieczeństwa ruchu w paragrafie 33 czytamy:
Kierowcy pojazdów mechanicznych obowiązani są trzymać się prawej strony drogi (w kierunku jazdy) i przy wymijaniu pojazdów lub zwierząt, jadących lub idących w przeciwnym kierunku, winni usunąć się ze swemi pojazdami na prawo. Również winni zboczyć na prawo, gdy zostają wyprzedzani, natomiast gdy wyprzedzają dążących w tym samym kierunku, winni zboczyć na lewo.
Ustalając po której stronie mają poruszać się samochody, ciężarówki, cykliści czy poganiacze bydła na stałe ustalono po której stronie obowiązuje ruch w Polsce. Jak widać przepisy z wymienionych powyżej rozporządzeń i ustaw nie obejmowały tramwajów ale i te zmuszone były do przejścia z lewej na prawą.
Tramwaje we Lwowie przeszły na prawo jeszcze przed końcem lipca 1922 roku. Tak o zamieszeniu informowały lokalne gazety:
Nowe przepisy komunikacyjne wszedłszy z dniem wczorajszym w życie wywołały małą rewolucyę komunikacyjną wśród publiczności lwowskiej nie mogącej się pierwszego dnia dostosować do nowych przepisów. Najwięcej kłopotu przysporzył Lwowianom tramwaj, który również zmienił kierunek jazdy – donosi Chwila z 27 lipca 1922 roku
Wozy tramwajowe zdążają obecnie po wręcz przeciwnych torach zaś w nocy z piątku na sobotę zmieniono przystanki tramwajowe. Nowe przepisy komunikacyjne wywołały ciągłe nieporozumienie wśród publiczności, i tak czekano daremnie na dawnych przystankach, wsiadano do wozów zdążających do innych stacyi końcowych i t. d. Ni obeszło się też bez nieszczęśliwych wypadków których ofiarą wskutek nieostrożnego wyskakiwania z tramwajów padło kilku nieoryentujących się pasażerów – dodaje wydanie
Pod koniec lipca 1922 roku o nowych przepisach komunikacyjnych informowały małopolskie gazety. Lwowska policja opublikowała wówczas komunikacj w prasie w którym zagroziła karami za nieprzestrzeganie obowiązującego prawa:
Dyrekcya Policyi podaje powyższe przepisy do powszechnej wiadomości celem ścisłego ich przestrzeganie z tem, że wchodzą one w życie w mieście Lwowie z dniem 29 lipca 1922 r.
Ostatnim dniem obowiązywania starych przepisów był w Małopolsce więc piątek 28 lipca 1922 roku. Po tej dacie nie było już żadnych wyjątków w przypadku jazdy po prawej stronie drogi samochodem osobowym czy ciężarówką. Ruch lewostronny w Polsce jednak nie zniknął jeszcze przez krótką chwilę.
Reliktem przepisów wprowadzonych przez zaborców był przez krótką chwilę jeszcze ruch tramwajowy. Większość źródeł w internecie błędnie podaje, że w Krakowie tramwaje jeździły po lewej stronie do 1925 roku.
Jeździły po lewej dłużej od tramwaju we Lwowie ale nie aż tak długo. Zmiana z lewej na prawą odbyła się 30 września 1922 roku.
Wskutek zarządzenia magistratu m. Krakowa będą, począwszy od soboty dnia 30 września br., wozy tramwajowe kursowały po prawym torze. Z powodu tej zmiany toru dla ruchu tramwajowego następuje zmiana we wsiadaniu i wysiadaniu, które będą odbywały się z prawej strony, podczas, gdy dotąd wsiadano i wysiadano po stronie lewej. (…) W następstwie zmiany kierunku ruchu wozów tramwajowych doznają przystanki odpowiedniego przesunięcia. Ponieważ przystanku umieszczone są w miejscach krzyżowania się ulic, muszą być przełożone na przeciwną stronę w ten sposób, że będą się znajdowały przed skrzyżowaniem się ulic, czyli na przeciwległych punktach przekątni w stosunku do przystanków tymczasowych – przestrzegał pasażerów krakowski dziennik Nowa Reforma z 28 września 1922 roku.
Ostatnim cieniem dawnych przepisów były tramwaje we Lwowie. Te trzymały się lewej strony o jeden dzień dłużej. Tramwaje we Lwowie przystosowano do ruchu prawostronnego 1 października 1922 roku (tu więcej o historii tramwajów we Lwowie)
Na terenach innych krajów okupowanych wcześniej przez Austro Węgry ruch jeszcze przez dłuższy czas odbywał się po lewej stronie. Największą zmianą była okupacja niemiecka. To Niemcy wchodząc na przykład do Czechosłowacji, Austrii czy na Węgry zmieniły lokalne prawo do wymogów III Rzeszy.
Polecamy również: