Lwów słynął z wielu ciekawych konstrukcji i pomników takich jak kolumna Adama Mickiewicza, Kopiec Unii Lubelskiej czy słynny Teatr Wielki. Obok nich jednym z najważniejszych monumentów był również odsłonięty w 1898 roku pomnik króla Jana III Sobieskiego. Po wyrzuceniu Polaków ze Lwowa monument trafił do Gdańska. Gdzie dziś się znajduje?
20 listopada 1898 roku we Lwowie odsłonięto pomnik, który na lata stał się jednym z najczęściej fotografowanych monumentów we Lwowie. Budowę finansowało miasto Lwów, autorem rzeźby był słynny Tadeusz Barącz, odlew przygotowała wiedeńska firma Artura Kruppa, a pracami kamieniarskimi nad postumentem zajmowała się firma słynnego Juliana Markowskiego. Budowa pochłonęła 32 tysiące złotych, a rzeźbiarz zrezygnował ze swojego osobistego wynagrodzenia.
Zajmującym Lwów siłom radzieckim patriotyczny pomnik nie przypadł oczywiście do gustu. Wielu niewykształconych żołdaków myliło Sobieskiego z Chmielnickim i chętnie fotografowało się przy monumencie. Planowano ostateczne przerobienie Sobieskiego na Chmielnickiego ale na szczęście lwowski pomnik udało się uratować.
Ze Lwowa Jan III Sobieski musiał wyjechać. Pomnik polskiego króla mógłby przecież powodować niewygodne pytania. Sobieskiemu ciężko byłoby nadać nowe miano i zwać go na przykład “włoskim rycerzem” tak jak ma to miejsce przy okazji Kamienicy Królewskiej Sobieskiego na Rynku we Lwowie. Pomnik wyjechał więc ze Lwowa w 1950 roku.
Jan III Sobieski w Gdańsku
Po wyjeździe śladem mieszkańców wyrzuconych ze swojego miasta pomnik początkowo trafił do Warszawy do Wilanowa. Później przetransportowano go do Gdańska chociaż o pozyskanie monumentu rywalizował także Kraków i Wrocław. Pomnik Jana III Sobieskiego postawiono w Gdańsku na Targu Drzewnym. Odsłonięcie nastąpiło 26 czerwca 1965 roku.
W 1965 roku w komunistycznej Polsce temat Lwowa i zagarnięcia Kresów Wschodnich był tematem tabu. Nie można było więc pokazać monumentu w takim stanie w jakim go przygotowano, wszak napisano na nim zakazane słowo “Lwów”. Na szczęście tablica upamiętniająca miejsce pochodzenia została uratowana i pojawiła się na monumencie w 1989 roku.
Pomnik Jana III Sobieskiego – stan obecny
Jeśli znacie pomnik króla Jana III ze starych fotografii Wałów Hetmańskich to przyjazd do Gdańska i wycieczka na Targ Drzewny może być dla Was szokiem. Przywieziony ze Lwowa monument znajduje się obecnie w stanie wołającym o ratunek. Ostatnią poważną konserwację przechodził w 1996 roku. W niezbyt dobrym stanie jest cokół z betonu i piaskowca. Renowacji wymagają tablice pamiątkowe na pomniku. Jak widać również same detale postumentu znajdują się w nie najlepszym stanie.
Podobnie jak we Lwowie tak i w Gdańsku pomnik Jana III Sobieskiego stanowi ważny element miejskiego krajobrazu. Król stoi na skwerze otoczonym przez rondo. Nie sposób go nie zauważyć. W latach komuny podobnie jak we Lwowie tak i w Krakowie pomnik był miejscem wielu patriotycznych demonstracji. Miejmy nadzieję, że wkrótce zostanie oczyszczony i doprowadzony do lepszego stanu. Jeśli chcecie zobaczyć jak wyglądał pomnik Jana III Sobieskiego w miejscu dla którego go naprawdę przeznaczono to zapraszamy do poprzedniego wpisu.
Polecamy również: